Au païs de coucagno
Lou pastèu di tenchurié (isatis tinctoria), ié dison guède en francés e nautre ié disèn jaunello, mes-de-mai o erbo de sant-Felip.
Autre-tèms, si fueio passavon dins li moulin di pastelié ; sourtien en pasto que n’en fasien de boulo, li coco vo coucagno.
Èro que lou debut dóu travai, falié mànti trasfourmacioun (embregage, fermentacioun, secage) pèr arriba à la coulour pèr la tenchuro. Èro pièi tout un art di mèstre pastelié de capita un bon tinèu. Mai quente plasé quand l’estofo que sourtié d’aqui jaune-verd se devinavo bluio quouro seco ! Poudien agué tóuti li blu que voulien e la coulour passissié pas.
Vuei encaro, lou pastèu rèsto uno coulour requisto. Èro deja utilisa dins la pre-istòri e pèr lis Egician. Despièi li Rouman, es l’Europo que n’en tirè lou mai de proufié. Li Celte e li Galés, se se n’en servien, pèr sis estofo, se bluissien peréu la pèu e li péu dins l’esrtiganço d’esfraia sis enemi.
À l’Age-mejan, lou blu eisistavo quàsi plus. Es Louis IX que l’impausè dins sis armo. Lou blu troubè alor si letro de noublesso e li tenchurié se groupèron au pastèu. Lou cultivèron dins lou sud que lou climat s’entrasié bèn à la planto. Lou Lauragués venguè alor la terro dóu pastèu. Lis annado li mai flòri anèron de 1450 à 1560. Lou païs s’endrudiguè emé la fabrico di coco e ié diguèron « païs de coucagno » ! Li marchand acampèron de fourtuno coume Pèire d’Assezat à Toulouso que se faguè basti un hotel particulié ufanous e devenguè capitoul de la vilo. Mai au siècle XVI, l’indigò arribè dis Indo que levè lou pastèu de cassolo.
Au mitan dóu siècle XVIII, l’indigò rèstè soulet e fauguè espera lou siècle XX pèr retrouba uno culturo dóu pastèu dins la regioun.
Vuei, la coulour e l’òli soun utilisa, dins li Bèus-art (encro, pastèu, eigarello, pinturo, etc.), dins li tenchuro (estofo o boubino de fiéu recercado dins l’auto-couturo), dins la cousmetico (encauso dis acide gras essenciau d’aquel òli mai tambèn pèr la coulour), dins lou bastimen, li veituro e lis avioun (pinturo) e encaro en medecino pèr la recerco.
De siècle de tèms, la planto èro estado marcado dins la farmacoupèio pèr si prouprieta dermatoulougico. D’aiours, soun autre noum “isatis” vèn dóu grè “isado” que vòu dire gari e li tèste ancian afourtisson qu’Ipoucrate lausavo si vertu assananto.
L’òli es tira pèr pressioun à fre e ié caup un mouloun d’acide gras essenciau, oumega 3, 6 e 9. Aquest òli rare e precious rintro coume principe atiéu dins lis ounguènt cousmeti pèr ajuda ranfourça li celulo di pèu trop seco que nourrisson e aparon. Li prouteïno de pastèu se devinon dounc d’anti-vieiun requist. Empuron la fourmacioun dóu coulagène e vous rajouvenisson qu’es un plasé.
Pèr tout saupre dóu pastèu, fau ana dins lou païs e vesita li museon, segui lis estage, etc.
S’avié dispareigu un tèms, vuei, lou pastèu torno uno sourço de richesso pèr l’aveni. Lou Païs de coucagno vai retrouba soun noum.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire