mercredi 28 novembre 2012

Sextius-Michel : LA CIÉUTA DE TOULOUN - LA VILLE DE TOULON (bi-lingue)

.







LA CIÉUTA DE TOULOUN 


Ciéuta de la guerro, Touloun,
Coume Minerbo siés armado.
Elo avié la lanço daurado;
As, tu, lou brounze di canoun.

Coume la divesso i péu blound
Que, bello, gisclè de l'oundado,
Te siés tambèn, bello, enaurado
De l'oundo i flanc dôu Mourrihoun.

Vaqui perqué, vers la sereno,
Tant d'iue t'espinchon, o sereno,
Couchado sus un lié de flour.

Mai lou que se pren à ti morso
Atrobo, se te vôu de forço,
La mort, en liogo de l'amour.


*+*+*


LA VILLE DE TOULON 

Cité de la guerre, ô Toulon, comme Mi-
nerve tu es armée. Elle avait la lance dorée
tu as, toi, le bronze des canons.

Comme la déesse à la blonde chevelure qui,
belle, sortit de l'onde, toi aussi, belle, tu t'es
élevée du sein des flots aux flancs du MourilIon.

Voilà pourquoi, vers la brune, tant de re-
gards t'épient, ô sirène couchée sur un lit de
fleurs.

Mais ce! ni qui se prend à tes charmes trouve,
s'il veut t'avoir de force, la mort au lieu de
l'amour.



.

lundi 26 novembre 2012

Mirèio Meyrueis-Charasse : Tratat de bonur

.



Un jour, d'ami m'óufriguèron un tablèu un pau ancian, dins un poulit cadre en bos ; aquèu tablèu depinto un pèis que nado dintre d'augo, e subre-tout, i'a un tèste que vous retipe çai-souto !






                Tratat de bonur



    Lou bonur !...
« 'De qu'es lou bonur ? me diras. Pense, coume lou definisson li saberu, que lou bonur es un estat de bèn-estre fisi e sicoulougi,
Mai,  pèr estre urous, es segur, alor, que fau, estre en bono santa, e joui tamben d'un bon equilibre,
Dins aquèu cas, eiço n'es pas tant segur.
Avès bèu esclata de rire o bèn vous rejoui, s'avès uno bono gripo e de fèbre, acò pòu pas s'apela lou bonur !...
Alor, lou bonur, de qu'es ?
Te dirai encaro uno verita touto simplo : lou bonur es diferènt pèr chascun de nautri .
Pèr lis un, senti, segound la sesoun, la calour vivificativo d'un rai de
Soulèu, o bèn la frescour d'uno alenado pèrfumado, sara lou bonur tout simple.
Pèr d'autri, mai eisigènt, pèr este urous, ié faudra ressenti dins tout soun cors, un estat proche de la beatitudo.
    Tout acò pòu estre lou bonur !
De tout biais, pòu n'estre que la felicita d'un moumènt, uno sensacioun fugitivo, e, belèu, de mens en mens frequènto à fur e mesuro que se fasèn viei.
    Acò n'es pas segur noun plus, pèr ço que lou bonur, au fiéu dis an, se trasfourmo : l'amour foù de nosti vint an se tremudo à cha pau en tèndresso.
    De touto façoun, crese pas que lou bonur siegue un estat, es pulèu uno counsequènci, uno counquisto ligado à l'òutimisme.
    Nous vèici bèn luen de la definicioun sientifico, bord que la voulounta intro dins aquelo sensacioun !
    Se regardènt la sicoulougiò, l'osmoso o bèn la trasmissioun de pensado, segound li mot que se voù emplega, te dirai, qu'es un inter-escambi o bèn uno agradivo recepcioun d'oundo emesso pèr nostis cors e nostis esperit ; E,  dins aquèu cas pode t'afourti que , pèr tu , ma voulounta de bonur es grando !
    Belèu que lou bonur es tambèn e subre-tout un ensemble de circounstanci, de mot, d'acioun, de certitudo, un mouloun d'aquest materiau e sicò-afetiéu que soun pas li meme pèr touti.
    Coume n'ai pamèns pas la pretencioun de te faire un long discours sus lou bonur, te dirai, pèr fini, que lou tiéu sara- car avèn chascun lou nostre-noun soulamen aquèu que «  te toumbara sus la testo » mai tambèn aquèu que saupras coungreia.

    Longo vido à toun bonur counjugau !



                            Mirèio Meyrueis-Charasse



    Traducioun en prouvènçau Solange Lafont
     Sus uno idéio de Michelo Crapone

samedi 24 novembre 2012

J.E. Castelnau : LA SABOUNAIRA (les lavandières) - 1884

.





LA SABOUNAIRA

 

(Pèça courounada à Beziès)
  

Eren au tèms que la cigala
S'envai, de l'auba au calabrun,
Alandà soun casaquin brun
Dins l'oumbrina, ounte se regala
Emb'un sèga-sèga infernal;
Alor, dau trelus eternal,
L'aubeta subre la ribièira
Davala en esclairant plan-plan
La sabounaira matinièira
Que fai trempa soun linge blanc.

Lou roussignôu, sus la branqueta,
Pas lion de soun nis amagat ;
De soun bèc, encara embriaigat
Das perlas que teta l'aureta,
Fasiè resclanti sa cansou
D'entre las fioias dau bouissou ;
E l'eigueta de la ribièira
Cascaiejava, en davalant,
A la sabounaira premièira,
Que bacelava à grand bal an.

La flou pounchejava crentousa,
Dau grel ramut plen de sentou,
Ount anava lou parpaiou
Espandi soun ala amourousa
Pèr mesclà l'alen melicous
De la floureta à sous poutous ;
Couma l'aiga de la ribièira,
Quand poutouneja en treboulant
Lous boutels de la bugadièira,
Que fan guinchà mai d'un galant.

Lou ventoulet, dins lou bouscage
Que porta lou noum de Platèu
Das Pouètas, de tant qu'es bèu,
Risiè sai-que dau pantaiage
De quauque inmourtal barrancur
Que rimejava dins l'escur ;
Antau l'aiga de la ribièira
Barranca sai-que en tremoulant,
Quand la sabounaira tardièira
Ris pèr embandi lou malan.

Lou pastour embé sa pastoura,
Darriès lou troupèl bras-à-bras,
Cercavou dins l'èrba das prats
La flou proufetissa de l'oura
Qu'au reloge de l'aveni
Déu sounà pèr quau vôu s'uni;
Quand, sus lou bord de la ribièira,
A ginouls couma un capelan,
A-de-re fasiè sa preguièira
La sabounaira en bacelant.

Au caud sourel que dardaiava
De sous rais lusènts e daurats,
Tranquinleta e sans embarras,
La lauseta se miraiava,
Lion das cassaires enemis
Que l'aurien campejada au nis.
D'enterin, proche la ribièira,
Sus un bartàs en l'espinlant,
Pèr lou secà, la gènta oubrièira,
Quitava pas soun linge en plan.

Eren au mitan de l'annada;
Tout juste espinchava l'estièu ;
Dau grand jour argèntat, lou riéu,
Jusqu'à la graba amoulounada,
Escarcaiava la frescou
Qu'anava poumpà la calou ;
Antau poumpa ela de fresquièira,
Miè-cors, de susou regoulant,
La sabounaira à la ribièira,
Quand bacèla en s'escambarlant.

D'aquel tèms, dins l'èrba lusènta,
Boutas, s'ausissièn lous poutous
Petà couma d'esclafidous
Subre la bouqueta risènta
Dau calignaire amistadous
Que fringava de rescoundous.
Mes dins l'aiga de la ribièira,
A soun lavadou martelant,
La sabounaira prefachèira
De-qu'ausissié? balan! balan!

Quand lou bord de l'Orb èra en fèsta,
Força fihas de l'oubradou
Trasièn l'agulha... Au lavadou,
Sans derrancà, d'una man lesta,
Quau grifava, quau brandissiè
Lou linge, e quau trefoulissiè
Dins l'eigueta de la ribièira?
— La sabounaira, en brandoulant,
Qu'acampava pèr sa verquièira
Ce qu'on perd souvent en fiéulant.

A l'auboi, chasca doumaisella
Que dansava lou rigaudoun
N'aviè pas frech au coutihoun;
Tambèn voulava la dentello
Que fasiè ventouèr au couifet,
Amai lou riban dau courset.
Souleta au bord de la ribièira,
Couma un grel flourit se gimblant,
Demourava la lavandièira
Sout lous rais d'un sourel brunlant.

Louplesi veniè faire lega...
Mais s'enchauta d'aquel refrin,
La sabounaira qu'es en trin ;
S'encouris pas de petelega:
Au traval pren tant de plesi
Que l'amour pot pas l'enclausi...
Atabé, long de la ribièira,
Lou gandard, que vai barrunlant,
Passa lis... e dis : « La ladrièira
De sabounaira a ges de flanc ! »

La sabounaira es pas fantasca ;
Es piéucella de tout perfum ;
Triha pas sas nièiras, au lum,
Dins las regas d'una pèl flasca....
Despioi lou front jusqu'à l'artel,
Res la fringa que lou sourel
E l'eigueta de la ribièira,
Que rauba as rais de l'estelan
Una lustrada vertadièira
Pèr soun miralhet pendoulant.

Couma la cigala es galoia,
Cascaia couma un roussignôu,
Es pu viva qu'un esquirou...
Tant soun cor es clafit de joia,
Que sèmpre on vei sa bona imou,
Embé las lunas de sabou,
Mirgalhejà sus la ribièira ;
E, s'un chagrin vèn en miaulant,
Sa man barra la catounièira
E lou trais dins lou nivoulan.

Dametas e doumaiseletas,
S'avès de linge blanquinous
Qu'asengàs embé tant de goust
Pèr engabià vostras carnetas,
Oublides pas lou bras garrut
Que lou brandis, lis ou bourrut,
Se jamai long de la ribièira
Anàs veire, en vous regalant,
Coussi fai la manifacièira
De sabounaira, en bacelant.


14 de Jun de 1884






.

jeudi 22 novembre 2012

J. d'Arbaud : La preguiero dóu gardo-bèstio ( recueuil Li cant Palustre)

.



Yves Brayer - Gardians



La preguiero dóu gardo-bèstio


Ai garda tout lou jour en aparant li souco,
Siéu las. La negro niue davalo sus la mar.
En siblant moun bestiau, taste lou goust amar
Dóu vènt-larg qu’a canta tout lou jour sus mi bouco.

Talamen m’a ribla lou soulèu ensucant,
Qu’à miejour, espandi, dourmiéu long d’uno engano;
Que tèms que mande Diéu, siéu pas, dins la grand plano,
Qu’uno mato de car e poumpe lou salanc.

D’abord qu’un jour de mai a passa sus ma tèsto,
Vau embarra mi biòu. Gardo-me, pèr deman,
La santa de moun cors, o moun Diéu, e lou pan
E lou vin pur que fai canta lou cor en fèsto.

Paro lou capitau dóu giscle e de la nèu,
Baio-nous d’erbo pèr mantène la curaio,
D’aigo pèr abéura li rosso e la vacaio
E que lou travaia jamai me fugue grèu.

Pièi, moun Diéu, mando-me la fe de la bouvino
Que mantèn lou gardaire alentour dóu cabau;
Aparo-me toustèms de la fèbre e dóu mau
Que buto li masié vers li vilo gourrino.

Vese la luno que banejo entre li pin;
Li biòu assadoula s’alongon dins la draio,
E iéu, entre soupa, dourmirai dins la paio,
Que l’aubo, d’aquest tèms, blanquejo proun matin.





.






mardi 20 novembre 2012

Peireto Berengier : Reinié Seyssaud - Un pintre pouèto



 
Un pintre pouèto
Reinié Seyssaud

Au Palais dis Art de Marsiho, la Foundacioun « Regards de Provence » vèn de presenta uno espousicioun di miés encapado sus lou pintre Reinié Seyssaud (1867-1952).

Nascu à Marsiho, Seyssaud passè lou gros de sa vido à Sant-Chamas mounte li felen gardon preciousamen soun ataié (que malurousamen, lou poudèn pas vesita).

Aquelo espousicioun presentavo uno retrouspeicioun de touto soun obro. Seyssaud es mai que mai couneigu coume pintre de païsage, grand espacejaire, amourous de naturo, de campagno e de vido païsano, aquelo de si grand e la siéuno quouro èro jouine (emai soun paire fuguèsse avoucat). Seyssaud es peréu lou pintre di naturo morto e de la mar.

Lou classon souvènt dins lou fauvisme mai es ana un pau vite. Proun que si coulour espeton, Seyssaud es tambèn un espressiounisto e davancè de liuen li fauvisto. Ero l’artisto dis emoucioun vivo e pintavo sus lou cop sis impressioun, lou verai coume lou vesié, coume lou sentié sènso ié rèn cambia.

Escoulan is Bèus-Art de Marsiho, à la mort de soun paire partiguè pèr Avignoun, encò de si grand, e trevè l’ataié de Pèire Grivolas. Aqui, se faguè emé l’impressiounisme e lou pountilisme mai gardè peréu lou biais di grand Corot e Courbet. Emé Grivolas, se faguè tambèn dóu Felibrige e di felibre. Couneiguè Mistral, Aubanel e escriguè, coume Grivolas, de pouèmo en prouvençau, publica de soun vivènt. Aqui, trevè li pouèto Jouaquin Gasquet, Jan Lorrain, etc. e foundèron ensèn, lou groupe des Jeunes, avans de mounta à Paris, en 1892, pèr debuta au Salon des artistes indépendants mounte presentè uno pinturo de castagnié de Vaucluso (lou païs de sis aujòu). Tout d’uno fuguè remarca e aguè sèmpre de sucès.

En 1895, Seyssaud rescountrè Francés Honnorat de Marsiho, un couleiciounaire di pinturo de Monticelli que fuguè 27 an de tèms soun mecèno e soun marchand. Li galeristo de Paris lou voulien tóuti, éu que demandavo rèn e refusè…

Quouro se maridè, en 1899, s’istalèron à Vilo-sus-Ausoun e aqui e groupè à pinta Ventour e la Nesco.
 


Sa santa (tuberculoso) lou menè, en 1902, à Sant Chamas ounte restè fin qu’à sa mort, à l’age de 85 an. Ié visquè en soulitàri, mandè sis obro au saloun d’autouno sènso i’ana pièi au Salon des Tuileries. Trevè la coustiero e nous pourgiguè de pinturo de La Ciéutat, dóu Lavandou, di roucas d’Agai dins l’Esterèu, dóu port de Cassis, dóu Martegue, etc.

Ço qu’espanto quand vesèn si tablèu, es li coulour talamen vivo, la forço di toco de pinturo, lou viéu dóu mouvamen dóu pougnet, la generouseta de la matèri. Fuguè un precurssour emé Valtat dóu fauvisme, fuguè un creatour que fasié si coulour éu-meme e lis aplicavo à la lèsto, direitamen. Pinturo à l’òli vo destrampo (que laisso ges de poussibleta de se reprene) mostron un talènt e uno segureta estraourdinàri.

Un pintre que fai ounour à Prouvènço !

La Foundacioun Regards de Provence vai muda si catoun au debut de 2013 e se vai istala dins l’anciano Estacioun Sanitàri de Marsiho, fàci la catedralo de la Major. Sara lou mai impourtant equipamen culturau priva dóu Terraire Marsihés. La foundacioun poussèdo un patrimòni artisti de 850 obro que li vai recata dins un espàci flamo-nòu ounte auran la plaço e lou cadre requist que s’ameriton. Uno di realisacioun e l’annado 2013 !

 
 
Peireto Berengier


.

dimanche 18 novembre 2012

A.-L. GRANIER : LA JOULIETTO - 1857

.




 
LA JOULIETTO
 
FANTASIE POUETIQUO.

 
Ah! que soun deja luench leis jours de Porto-Gallo
Daou casteou fouart Badoun,de la pouarto Realo!
Lou Tems, armad d’un dail, camino lentament;
...

L’estelo de l’histoiro es de longuo en vouyagi;
Un jour cavaouco l’aoutre et tout trimo à sa fin;
La roquo, sus leis mouats, si gresilho et si fende,
La valado si coumblo et cade ooujet si rende
Aou luech predich per lou destin.

L’harmounious Mistraou, la Tempesto, la Grelo,
Deis angles de l’espaço aribant senso velo,
Prestoun sa man terriblo à l’air devastatour,
Et Janvier, de sa neou, venent blanchir l’espaço
Curhe leis mounuments, pueis li jitto à la faço
Un cooup de piocho destructour.

Ensin, despuies longtems, degun nous dis plus coumo
Marsilho, tant lisquetto aou tems d’Atheno et Roumo,
A perdut leis bijoux que pouartavo à soun front:
Seriet-ti l’ennemi, vo ben la nounchalenço
Qu’en venent proufanar lou soou de la Prouvenço
L’aourien fach un sanglant affront?...

Es verai, ben verai que, sus l’oundo assetado,
Nouéstro villo a tengut la Mediterranado
Longtems souto la proué de seis puissants veisseous;
Mai Goths et Bourguignons, Sarazins, Francs, Vandales,
Si soun-ti pas lanças coumo de canibales
Sus seis temples et seis casteous?

Lou Sarazin, surtout, la natien fanatiquo,
Nascado per troublar l’Europo catholiquo,
N’a leissat dins l’endret que decoumbres sanglants,
Pucis, Vicomtes et Ducs, regnant à soun caprici,
La civilisatien a durmit sus lou vici
L’espaço, aou mens, de cinq cents ans!...

Vaqui, cresi, perque tant de tems à Marsilho
Avem vist leis quartiers puplas per la paourio,
Provouquar leis mespres daou badaou parisien.
Mai v’uei, per lou bouenhur d’aquelo seur de Roumo,
L’heritier daou grand noum que lou mounde renoumo
L’a presso en counsidératien.

Déja, despueis lou jour tout fres à la memoiro
Que lou pople a repres sa plaço dins l’histoiro,
De trabails si soun fachs, mai pichouns à pichouns:
Es ensin qu’aou davant de la plaço Rouyalo
Viam figurar Puget, nouèstro gloiro localo,
Sus uno baso de malouns!




Pourtant la Joulietto, à la bluro caranco,
Estende à l’infini sa bello chierpo blanco
Bordado de canouns et d’un pharo charmant.
Aqui, lou vouyageour s’applanto et semblo dire:
Moun Dieou! d’aqueou pays n’en faou pas plus maoudire
Bor que retourno eis jours D’Antan.

V’ouei, de soun grand passat, Marsilho si rappello,
Dins l’espaco a mai vist treluzir soun estelo,
Estelo d’avenir, galanto deis matins;
L’aiguo souris, foulegeo et lou bateou balanco,
Mai de dex millo mats fan uno contro-danso
Aou souen daou fifre deis marins.

A mens de v’aguer vist, qu creiriet l’avantagi
Que la Franço a tirat d’aqueou géant outragi,
Ounte viatz vieoure en pax l’Angles et lou Mogol?
Es cependent d’aqui que lou brounze et lou ferry
An preparat lou fucch qu’a mes aou cementeri
Leis Russous de Sebastopol!

Helas! tristo rigour deis hoourours de la guerro!
Siam eissi mens que ren sus un moutas de terro,
Flouttant coumo uno plancho à la pento d’un rieou;
Siam per nous soulagear, pouarge uno man de fraire
Et noun per nous sabrar, trooup souvent per ren faire
Es pas aqui la lei de Dieou!

Veguem, I’a tres cents ans, meme à la Julietto
Quan lou traite Bourboun venguet me far 1’aletto,
coumandant leis sordats mandas par Charles-Quint,
Es alors que pourem nous figurar la ragi
D’uno villo assiègeado et de l’horre carnagi
Quan la poudro dis soun refrin.

semblo que n’en aouriet dex millo cooups de resto.
Deis maous que lou Destin nous mando sus la testo
Senso sacrifiar la vido à l’ambitien:
L’home lou plus hurous, lou plus puissant daou mounde
Es aqueou que toutjours travailho, fa, refounde
Per lou salut de sa natien.

Or, jitem un cooup-d’ueil sus aquelo, mountado
Ounte Trébonius fet campar soun armado
Avant que, v’uei, l’ouvrier l’ague messo à soou raz,
Veirem lou Lazareth, mounument de tristesso,
Foundad per la vertu, la sublimo sagesso,
A l’oumbro deis beous jours de pax.

Car à dins, daou Trepas, la blemo créaturo
Aribet, ben souvent, la pesto à la figuro;
Mai trobant tout barrat s’entournet senso espouar...
Eh ben! aro d’acot que nous resto?.. uno tourre,
Un cadran vers la cimo, uno aguilho que courre
Per marquar soun moumem te mouar

Deja tout es entrin, l’echò de la coulino
Repeto eis passagiers lou parla de la mino;
Lou trabail si poursiègue, et leou lou port d’Areng
Leissara veire aou luench, aou mitan de la rado,
Pharos et magasins, batarié, palissado
Et seis chantiers en mouvament.

Seis magnifiques queys bordas de peiro duro,
Pouartant de grands aneous passas à la centuro,
Ornaran leis bassins, dichs Docks reparatours.
Alors que lou quartier, dins sa bouèno chabenço,
Aoura per si fardar, l’aiguo de la Durenço,
Bagnant touteis seis alentours.

Oustaous à l’unissouns, ravissentos façados,
Plaços, bains, boulevards, mounuments, fouens, cascado
Faran la gloiro, un jour, daou ciseou, daou rabot;
Pueis veirem lou rail-way, la garo maritimo,
Quan l’ouvrier dounara lou radier cooup de limo
Eis grands trabails de Talabot.

Aro descurbem-si, vaqui la Cathedralo!
Mounument Bysantin, la peço capitalo
De tout ce que si ta de grand et de serieou..
Es à dins qu’anarem, se l’aribam à l’houro,
Rendre de gracis aou bouèn Dieou.



A.-L. GRANIER
Forgeron
16 décembre 1857

(paru dans L'Abilho Prouvençalo - 1858)





 


.

vendredi 16 novembre 2012

Dóutour MARIGNAN : FANTASIE DE CIRCOUNSTANÇO

.
FANTASIE DE CIRCOUNSTANÇO
(PARLA DE MARSIHARGUES) 

A moun bèu cousin Jan Grand, felibre, pèr soun maridage.
N'i'a de mouissau! Lei couparias em'un coutèl!
Pertout, dins lei palun, la plana e lei garriga,
Vesès pas que de gènt que se fan la coutiga,
E qu’an sus la pèl
De boufiga.

Mais es la nioch, surtout, que i’a plesi:
Quand sès aqui tout deglesi,
Que sucoumbas à la fatiga,
Lou moissau vèn e fai zoun-zoun!...
E vous mandas de moustachoun,
Te tus, te iéu! Vosta man lèi proudiga:
E zou d'aqui: Vlan! vlan! vesès tres cents uiau...
L’avès manca!... Mais lou mouissau
Entouna soun cant triounfau,
E dansa à voste entour la giga!
E zou! grata que grataras!
Lou lendeman avès un nas
Coume una figa;
E gardas, pendènt quinge jour,
De gauta de pouma d'amour
.
MOURALA

Jan fai bèn d'espousa Janeta,
Quand lou mouissau lou pounira
Sa femeta
Lou gratara.





Bèu-Caire, 
lou 11 d'Outobre 1900


.

mercredi 14 novembre 2012

F. Mistral : traduction La Genèsi - Chapt. 50 - Lis óussèqui de Jacob e la mort de Jóusè

.


Jean-Victor Schnetz - La Mort de Jacob.



Lis óussèqui de Jacob e la mort de Jóusè

Chapt. 50







1. Acò vesènt, Jóusè se jitè sus la fàci de soun paire, en plourant e lou poutounant.
 
2. E ourdounè i mège, qu’avié à soun service, d’embauma lou cors de soun paire.

3. Aquésti, emplissènt sis ordre, ié passèron quaranto jour, car èro la coustumo talo, quand s’embaumavo li cadabre, e l’Egito lou plourè setanto jour de tèms.
 
4. E, coumpli li plagnun dóu dòu, veici coume parlè Jóusè is óuficié de Faraoun: “S’ai trouva gràci à vòstis iue, parlas is auriho de Faraoun.
 
5. Moun paire m’aguènt fa jura, disènt: “Veici que more. Tu, dedins lou sepucre que cavère pèr iéu en terro de Canaan, m’enseveliras”, mountarai dounc, e sepelirai moun paire, e retournara;”
 
6. E Faraoun ié diguè: “Mounto enseveli toun paire, d’abord que l’as jura.” 

7. E mountè, e ‘m’éu anèron tóuti li segne vièi de l’oustau de Faraoun e tóuti lis einat de la terro d’Egito,
 
8. E l’oustau de Jóusè emé si fraire, aleva lis enfant, li troupèu e li manado - qu’avien leissa en terro de Gessèn.
 
9. Aguè peréu, pèr l’acoumpagna, de càrri e de cavalié. E fasié, tout acò, uno bravo troupelado.
 
10. E venguèron jusquo à l’Iero d’Atad, qu’es de l’autro man dóu Jourdan, ounte, celebrant lis óussèqui pèr de coumplancho grando e forto, se coumpliguè sèt jour.
 
11. De vèire acò, li gènt de la terro de Canaan, veici ço que diguèron: “I’ a grand  coumplancho encò dis Egician!” e pèr acò-d’aqui se noumè aquéu liò: “Lou Plang de l’Egito.”
 
12. Faguèron dounc, li fiéu de Jacob, coume se i’ èro coumanda.
 
13. E, aguènt pourta soun paire en terro de Canaan, l’enseveliguèron dins la baumo bessouno - qu’Abraham avié croumpado, emé lou champ ounte es, d’Efroun l’Eten, pèr i’avé soun sepucre, vis à vis de Mambrè.
 
14. E Jóusè revenguè dins l’Egito emé si fraire e touto l’acoumpagnado, un cop enseveli soun paire.
 
15. Aquest mort, s’esfraièron li fraire de Jóusè, e ‘m’ acò s’entre-disien: `“Emai que pèr asard ane pas se remembra l’injùri qu’a souferto e que nous rènde pas tout lou mau que i’avèn fa!”
 
16. E ié mandèron dire: “Toun paire, avans que de mouri, nous a recoumanda
 
17. Que te diguessian nautre aquésti paraulo d’éu: “Te suplique d’óublida lou crime de ti fraire e lou pecat e la maliço di quau usèron envers tu.” Nàutri peréu te pregan de perdouna talo injustiço i servènt dóu Diéu de toun paire. ” D’entèndre acò, Jóusè plourè.

18. E vers éu venguèron si fraire, e, de-clinoun en terro, I’adourant ié diguèron: “Ti servitour çai sian.”
 
19. Aquéu ié respoundeguè: ”N’agués pas pòu: poudèn-ti teni targo à la voulounta de Diéu ?
 
20. Avias, vous-autre, cuja me faire de mau: mai Diéu virè lou mau en bèn, pèr m’enaussa coume aro vesès, emai pèr sauva forço pople.
 
21. Agués pas pòu: iéu vous nourrirai, vous-autre emai vòsti pichot.” E li counsoulè, e ié parlè poulidamen e douçamen. 

22. E abitè dins l’Egito emé tout l’oustau de soun paire; e visquè cènt-dès an. E veguè  li fiéu d’Efraïm, jusquo à la tierço generacioun. E li fiéu de Makir, qu’èro lou fiéu de Manassè, peréu venguèron au mounde sus li geinoui de Jóusè.
 
23. Acò-d’aqui passa, éu parlè à si fraire: “Après ma mort, Diéu vous vesitara, e vous fara mounta d’aquesto terro à la terro que jurè de douna à-n-Abraham, Isa e Jacob.
 
24. E quand lis aguè fa jura - e que i’aguè di: “Diéu vous vesitara, empourtas d’aquest liò mis os emé vous-autre ”, 

25. Mouriguè, aguènt coumpli cènt-dès an de sa vido. E, embauma de perfum, fuguè mes dins l’atahut, en Egito.


Bible Zurich - 16 ème




*



lundi 12 novembre 2012

P. Azema : L'ALSAÇA E NAUTRES - 1918

.


L'ALSAÇA E NAUTRES


Lou cor trefouliguent de joia e de fiertat, seguissèn la marcha triounfala de nostes pialuts, la marcha au Ren galés, la conquista pacifica de l'Alsaça. E, mai forta que lou bruch das vivats e das aplaudiments, ausissèn la vouès de Pétain e de Gouraud renouvelant las proumessas que Joffre faguèt en 1914: — França vòu dire
Libertat; respeta en tout ce vostre: us, crèires e parlà, autant couma vostes camps e vostes oustaus.
Lou goubèr de la Republica coumença de tène las proumessas de sous generals. Lou prumiè coumunicat ouficial sus la nouvella ourganisacioun aministrativa de l'Alsaça disiè:
— Trois missions composées de fonctionnaires mobilisés connaissant parfaitement l'allemand et le patois alsacien seront chargées de régler les questions administratives.
Aquel mot de patois aura belèu escarraugnat las aurelhas das patriotas redatous de Dur' Elsass, mès enfin nous arresten pas as mots, un cop que l'idèia es bona. Es lou moument de veire jusqu'ounte aquela bona idèia serà seguida. S'hou es prou liont, couma ié coumtan ben, l'oura serà venguda, ou vendrà pas jamai, de reclamà lou drech egal pèr toutas las prouvincias. Serà pas pus poussible, dau tems que se respetarà lou dialète alsacian, d'ausi pertout
... touto la colo
Que fau paga de nòsti sòu,
Nous reproucha coume uno taco
Lou paraulis que nous estaco
A nòsti paire, à noste sòu!


Serà pas poussible, e acò serà pas, s’hou voulèn. S'agiriè d'hou ben voudre, e d’imità l'amirable testardige das Alsacians qu'an sachut demourà eles, maugrat toutes e contra tout. Sembloun escrichs pèr eles, dejà, amai datoun d'avans 70, lous verses de Mistral que retrasèn en mancheta (1). Dempioi, una longa tradicioun de simpatia lous liga as felibres dau Miejour. Véran n'en citava quaucas manifestaciouns darnièirament, dins un bèl article de l'Eclair. N'auriè pougut marcà sabe pas quant d'autras, dempioi I'album felibrenc Pèr l'Alsacio, adoubat sus l'iniciativa de Fourès, jusqu’as poulits verses que legirés un pauc pus liont (2).
Aquela vièlha simpatia, la vejaici refrescada e renouvelada dins la joia de la vitòria. Après sas flous de pouësia, cau que nous baile sa frucha de libertats.


Decembre 1918.



(1) Car, de mourre-bourdoun qu'un pople toumbe esclau,
Se tèn sa lengo, tèn la clau
Que di cadeno lou deliéuro.
(I troubaire catalan.)
(2) En revenènt d'Estrasbourg, pouësia de J. Véran, publicada dins Vivo Prouvènço! de mars 1909




..

samedi 10 novembre 2012

Sextius - Michel : Lou Tiatre Antique D'AURENJO

.




Lou Tiatre Antique 
D'AURENJO

Dins lou cèu ounte l'aiglo passo
Desempièi dés-e-vue-cénts an
Que noste vièi Cièri rouman
Drèisso sa grando carabasso,
 
Lou tèms que ges d'obro n'alasso,
Emé sa daio, emé si man
A bèu l'estripa, lou gigant
Espetaclous rèsto à sa plaço.
 
Vuei, a rugi coume un lioun.
0 superbo resurreicioun,
Te saludan dins toun principe!

Res n'a rèn vist, s'aquesto niue
N'a pas, meraviho dis iue !
Vist Mounet-Sully dins Edipe !



1892


jeudi 8 novembre 2012

Nicola dal Falco : 5 poesie piuttosto erotiche

.



Laure Della-Flora 



2012 - Sète


***


Dedica 
La fronte : abbondante. 
Gli occhi: selvatici, ci vedo un volo di calabroni. 
Le gambe sono due strade a mezzogiorno, piene di silenzio, lisce, infinite e quelle cicatrici nette, incise come frasi, frasi intere nelle carne.  
Indovino dei capezzoli scuri, leganti come mandorle, dolci e convinti. 
I polsi sono i polsi, le caviglie, le caviglie, fonte di devozione, spettacolo continuo.  
Chi non le ha belle dovrebbe eliminarle, visto che non potrà mai nasconderle del tutto.  
Il collo è come l'elsa di una spada, mai uomo o paladino vi fece più affidamento.  
Misurarlo con le dita, sentirlo pulsare sotto i polpastrelli dà infinita sicurezza.  
Per il palmo della mano mi mancano elementi.  
Ho invece l'impressione che l'addome sfidi in dolcezza il cuore delle allodole.


*+*+*



al
tuo seno
navigo
senza incertezze
e
senza rotta

coperto di sale
d'asprezza
e gioia

svuotando
di parole oscene
la tua bocca

governando
con
un solo remo


*+*+*

La lista

Sospeso il discorso e l'ascensore,
ci hai invitato ad una cena senza sedie.

Mappa, dispensa, lista della spesa?

Forse, un pitagorico banchetto con gli sguardi
o parole di polpa e buccia sotto la doccia?


*+*+*


Che tu sia come la volpe innamorata

Solerte lungo il sentiero

A rapidi e candidi  passi

In punta d’orecchie


Tiepida gola

E ripida stella


Né ombra ti tenga

Ma un docile raggio

Rasenti la coda

E il brivido d’anche


*+*+*


ma, se ora girassi il palmo intorno al ginocchio
baciassi con un soffio di labbra l’orecchio,
chiudessi piano una carezza sulla bocca,
cercassi l’interno del braccio fino alla piega del polso,
sotto lo Sciliar che sprigiona quel lucore di monte,
di notte serena che lenta trasmigra e struscia di picco
in picco, volando sul viso che ti attende da ieri









Autunno 2012




***

mardi 6 novembre 2012

Pau Amargier : James Bond

.


James Bond




Fai quàuque tèms que se parlo forço dins li gaseto de James Bond, à l’óucasioun de l’espelido dóu filme « Skyfall ». Vaqui l’escasènço, pèr nàutri Marsihés, de ramenta eici qu’au cartabèu di sant e di benurous, poudèn nouta la presènci de dous sant Bond : un ermitan, à Sens, en 620 que nous councerno pas e un autre Bond, festeja lou 15 de janvié, mort en 710.





En lengo latino, ié dison Bonitus, que reviran lou mai souvènt, en francés, pèr Bonet. Tiravo d’uno famiho senatourialo e fuguè mèmbre de la cour dóu rèi d’Austrasìo, Sigebert, coume referendàri. Soun sucessour, Thierri III, l’encarguè d’assegura à Marsiho li founcioun prefetourialo ounte entre-prenguè, demié d’autro, uno acioun vigourouso de lucho contro l’esclavitudo que s’espandissié d’aquéu tèms dins la ciéuta fouceienco. Vai ansin qu’enebiguè lou trafé d’èstre uman e tournavo croumpa li pàuri mesquin qu’èron ansin chabi à l’encan.

Bond avié un fraire, Avit, evèsque de Clarmount d’Auvergno, despièi 676, éu peréu marca au cartabèu di sant (fèsto lou 21 de janvié). Devers 689, à mand de mouri, Avit designè soun fraire pèr ié sucedi. D’aro en lai, l’istòri de sant Bond apartèn à l’Auvergno e se pòu legi dins lou « Dictionnaire d’Histoire et de Géographie Ecclésiales » au tome 9, coulouno 843-847.

Pau Amargier
.

dimanche 4 novembre 2012

S.A. Peyre : SE NOSTI BRAS UNI...

 
 
 
 
 
 
SE NOSTI BRAS UNI...



Se nòsti bras uni relevavon un jour
Lou jaussemin d'enfanço au frountau de la porto,
Davans lou mas perdu, contro lou mounde sour!

Souto lis auciprès, gardo sereno e forto,
I'a d'erbo embausemado e de vièi mióugranié,
E lou prat que se rambo entre lou gaudre e l'orto.

De vióuleto, au tèms nòu, flourisson li canié;
La colo à niue falido apielo lis estello.
Aqui t’ai esperado, aurre tout m'estragnié.

A la clau de ti man lou tèms se despestello.

(1910.)



vendredi 2 novembre 2012

Anonimous : ENFOURMACIOUN E.V.P. ! (une idée et une traduction de Peireto Berengier).

 .






ENFOURMACIOUN E.V.P. !

 
 
 
Vaqui un tèste anounime que fuguè revira en gascoun pèr Eric Astié, pèr la revisto Reclams. Anounime mai talamen agradiéu que nous fai gau de vous lou prepausa en prouvençau (Peireto Berengier).



Quouro pichounet, me ramente que moun paire avié un telefone, un di bèu proumié de l’encountrado. Se capitavo uno bouito de bos proun aliscado, la vese encaro fissado qu’èro à la paret emé soun pichot receitour negre, tout lusènt, que ié penjoulavo sus lou coustat. Trop pichoutet pèr me n’en pousqué servi, regardave Mama que ié parlavo. D’à cha pau, m’acoustumave de l’escouta e si counversacioun m’esmeravihavon. Descurbiguère pièi qu’en dedins d’aquesto drolo de mecanico, vivié uno persouno estraourdinàri. Ié disien « Enfourmacioun E.V.P. » e i’avié rèn qu’elo lou sachèsse pas. « Enfourmacioun E.V.P. » poudié baia de mouloun d’entre-signe, pèr eisèmple, lou numerò de quau que siegue – e acò n’en fasié de mounde ! – o bèn l’ouro justo e justo.

Ma proumiero esperiènci emé lou gèni de la bouito se capitè un jour que Mama èro anado vèire uno vesino. Iéu, m’amusave en bas. Tout d’uno me piquère proun fort li det emé lou martèu. La doulour me prenguè touto la man ! Terriblo ! Pamens, mutère pas. E vo, ges de resoun de crida : ère tout soulet, pas degun pèr m’ausi, pas degun pèr me coucouna.

Trepave de long en larg dins tout l’oustau, en suçant moun det. Fin finalo, me capitère davans lis escalié. Lou telefone !… Quatecant, courreguère prene uno pichoto cadiero dins la cousino e la pausère au pèd de la bouito magico. Escalère dessus, descrouquère lou coumbinat e me l’aprouchère de l’auriho emé lou bate-cor.

« Enfourmacioun E.V.P. » diguère dins lou micrò just en dessus de ma tèsto. Un clic o dous dindèron, ausiguère pièi uno pichoto voues clarinello que respoundié : « Enfourmacioun ». Lou gèni me parlavo à iéu tambèn ! Autambèn, rassegura, ié venguère :

« Me siéu fa mau au det.

Saunes ? me venguè la voues.

Noun, que respoundeguère, me siéu pica lou det em’un martèu e me fai mau.

Podes durbi la glaciero ? » Coume counfiermave que vo « alor, pren-te un glaçoun e bouto lou sus toun det. »

Après aquesto esperiènci, sounave « Enfourmacioun E.V.P. » pèr que que sieguèsse : ié demandave d’ajudo pèr ma geougrafìo e me disié ounte se troubavo Mount-riau. Telefounave tambèn pèr li matematico, e pèr lou pichot esquiròu qu’aviéu trouba dins lou pargue, la vèio : falié que mangèsse de frucho e d’avelano.

Un pau plus tard, moun canari mouriguè. Sounère dounc « Enfourmacioun E.V.P. » e ié countère touto ma tristesso. M’escoutè, atenciounado, e me diguè tout ço qu’uno grando persouno dis à-n-un pichot pèr lou counsoula. Iéu, ère descounsoulable e ié demandère :

- « Perqué lis aucèu canton tant poulidamen e dounon tant de joio i famiho, pèr acaba paquetoun de plumo au founs de la gàbi ? » Proubable que sentiguè moun desrèi e me venguè, d’uno voues bèn pàsi :

- « Pau, ramento-te toustèms que d’àutri mounde eisiston ounte poudèn canta. »

Un autre cop qu’utilisave lou telefone : « Enfourmacioun E.V.P. ».

- « Enfourmacioun. » me respoundeguè la voues vengudo famihero.

- « Coume s’escriéu lou mot adoubage ? »

D’à cha pau, bonodi aquesto voues, me sentiéu mai fort.

Tout acò se debanavo dins la vilo de Quebè.

Quand aguère nòuv an, nous fauguè faire sant-miquèu pèr l’autre bout de la prouvinço, à Baio-Coumèu. Me languissiéu proun de moun amigo. « Enfourmacioun E.V.P. » apartenié à-n-aquesto vièio bouito de bos de l’oustau famihau. Es curious coume me venguè jamai l’idèio d’utilisa lou nouvèu telefone flame-nòu, pausa sus uno taulo, proche l’intrado dins lou courredou.

Dóu tèms que me fasiéu adoulescènt, li souveni d’aquésti counversacioun d’enfanço me quitavon jamai. Souvènt, quand ère en chancello o entrepacha, me ramentave d’aqueste dous sentimen de segureta qu’aviéu d’aquéu tèms. Presave, aro, la paciènci, la coumprenesoun e l’amableta que ié falié pèr counsacra de soun tèms au droulet qu’ère.

Quàuquis annado pièi, coume anave au Coulège, à Mount-riau, moun avioun se devié pausa à Quebè. Aviéu dounc uno miechoureto dóu tèms dóu cambiamen d’avioun. Passère un quart d’ouro au telefone emé ma sorre que restavo sèmpre à Quebè. Pièi sènso reflechi de bon, coumpausère lou zèro e diguère « Enfourmacioun E.V.P. ». Miracle, ausiguère aquesto memo voues claro que couneissiéu tant bèn. « Enfourmacioun ». Aviéu pas rèn previst de ço que fasiéu e me sousprenguère à ié dire :

- « Me poudès ajuda à escriéure adoubage ? » Seguiguè un bèu silènci. Pièi, aquesto voues talamen douço me tournè respondre :

- « Supause que toun det se dèu èstre gari, aro. » Me boutère à rire e ié diguère :

- « Me demande s’avès la mendro idèio de quant erias impourtanto pèr iéu, long  d’aquélis annado.

- « Me demande, me venguè, se sabes quant ti telefounado èron impourtanto pèr iéu. Ai jamai agu d’enfant, e esperave de longo, impaciènto, de t’agué au telefone ». Ié diguère coume pensave proun souvènt à-n-elo e ié demandère se la poudiéu tournamai souna, quand tournariéu vèire ma sorre.

- « Emé grand plasé, me respoundeguè, auras que de demanda Sally ».

Tres mes plus tard, en tournant vers Quebè, uno voues diferènto me respoundeguè « Enfourmacioun ». Demandère Sally.

- « Sias un ami ? » me demandè la voues descouneigudo.

- « Vo, un vièi ami » diguère, e la voues reprenguè :

- « Siéu desoulado d’avé à vous dire acò : Sally travaiavo plus qu’à mié-tèms d’aquésti darriéris annado, bord qu’èro forço malauto. Defuntè fai cinq semano. »

Avans qu’aguèsse agu lou tèms de coupa, apoundeguè :

- « Esperas uno minuto… M’avès di que voste noum es Pau ? » Coume counfiermave, countuniè :

- « Eh, bèn, Sally leissè un message pèr vous. L’avié escri au cas que sounarias. Permetès-me de vous lou legi : « Digas-ié que crese toujour que i’a d’àutri mounde ounte poudèn canta. Saura bèn ço que vòu dire. »

La gramacière pièi coupère. Sabiéu ço que Sally voulié dire : vous fau jamai souto-estima l’influènci que poudès agué sus lis autre.

E vous, quau avès pertouca dins soun èime e sa vido, vuei ?
 
 
 
 
 
 
.