vendredi 2 décembre 2011

Peireto Berengier : Maison du Mineur - L’Oustau dóu Minaire

.


L’Oustau dóu Minaire



Vaqui un endré patrimouniau classa Mounumen istouri qu’es di pas ourdinaire.

En Prouvènço, avèn, proche z-Ais e Gardano, à Greasco, un museon de la mino di mai interessant. Dins li Ceveno, es li mounge de l’Abadié beneditino de Cendras, foundado au siècle X sus li soubro d’uno vila roumano, que foundèron l’arrancage dóu carboun. Acò’s esplica à l’ecò-museon de Cendras. Pamens pèr li travai prati, rèn noun vau la vesito de l’Oustau dóu Minaire, à La Grand-Coumbo, aquelo vilo que greiè coume un champignoun en 1846, dóu tèms de la Revoulucioun industrialo.

L’Oustau dóu Minaire pourgis un panourama dóu travai dóu minaire e de sa vido bonodi lis óutis, li mecanico mai peréu li testimòni d’ancian minaire. Se trobo dins li bastimen de la valèio Ricard, la mai dificilo di valèio de l’endré bord que dins aquésti mino fasié 45°C liogo de 20°C vo 25°C dins li valèio vesino.

Dins la grand salo, bastimen di lavabo ounte li minaire se venien prene la doucho quand remountavon dóu founs (« salo di penja »), vesèn de penja au plafouns de vèsti de minaire dins si panié (es li vièsti propre que leissavon avans de davala e que li reprenien à la sourtido). Se vèi tambèn 180 doucho emé caduno soun porto-saboun (quand li maufatan lis an pas esclapa…) e un sòu de biscànti pèr faire parti l’aigo. Ges de paret ni de ridèu… Li minaire à-de-rèng se fretavon pièi fretavon l’esquino dóu vesin de davans… Aquéli qu’anavon tuba deforo e arribavon li darrié avien plus gaire d’aigo caudo. I’a de vièi minaire que refusèron sèmpre de se desvesti davans li coulègo e qu’amavon miés de se neteja dins un baquet dins sa cousino ounte falié carreja l’aigo dins un ferrat…



Dóu tèms de la mino, de panié, n’i’avié 1600 emé cadun soun numerò. Aro n’i’a mens que falié de plaço pèr lou rèsto dóu museon, bord qu’aquelo salo es vuei uno salo d’espousicioun emé fotò, lampo de minaire de tóuti lis pountanado (despièi aquéli que fasien lume coume ¼ de candello… fin qu’i lampo un pau mai mouderno e mai seguro), de briqueto e de boulet de carboun de diferènti qualita, de plan e la recoustitucioun d’un dedins d’oustau de minaire.

I’a tambèn de recoustituï, l’ataié pèr fabrica li lampo de minaire, dins soun estat d’óurigino de 1873, que la vilo avié agu la bono idèio de lou croumpa quouro anavon tout foundre pèr recupera lou metau… Aqui, fau faire uno parentèso : emai i’aguèsse tóuti lis óutis, tóuti li machino, lou biais de faire s’es perdu e degun es plus capable de fabrica uno lampo. Meme à l’escolo di mino d’Alès, an pas sachu. De vesitaire, tournaire de mestié e que sabon encaro soun mestié, soun à reflechi pèr assaja de retrouba lou biais. Uno bono idèio sarié, me sèmblo, que l’Acadèmi de Mount-Pelié meteguèsse tóuti li licèu proufessiounau sus aquéu proublèmo dins uno meno de councous pèr apetega li jouine.

Dins aquéu bastimen, tout es d’óurigino, tout nous mostro lou dur de la vido vidanto di minaire.

Sourti d’aquéu bastimen, li vesitaire van sus lou carrèu de la mino vers la salo di machino. Aqui, lou cavalet dóu Pue Ricard fai uno grosso empresisoun, subre-tout quand vous dison que permetié de faire davala li gàbi (li mémi pèr lis ome e pèr remounta lou carboun) sus 801 mètre à 10m/s. Acò fai 36 km/ouro. Sus uno routo es gaire, mai imaginas à la verticalo, dins lou bataclan di gàbi de ferre… Aquéu pue dato de 1932-1935 e barrè en 1978. Es classa mounumen istouri e fuguè proun bèn restaura en 2010, pèr èstre dubert e presenta au publi.

Coume à Greasco, dins la salo di machino se vèi lou tambour einorme que se i’enviróutavon li cable de la machino que remountavo carboun e minaire. Aquelo machino èro unico en Europo. Fàci, aquéu tambour, uno pichoto gàbi de bos e de vèire ounte i’avié lou machinisto. Aquéu qu’avié la respounsableta de la machino e de la vido di minaire dins la gàbi èro toujour un ome ama de tóuti. Se vèi encaro li sistèmo de segureta. Mai voulèn bèn crèire lou guide quand esplico qu’èro l’ome miés paga pèr la respounsableta qu’avié e pèr lou « stress » que patissié subre-tout quand se ramentan lou brut d’infèr qu’aquelo machino fai à Greasco… Eici, marcho plus que li cable èron esta leva quand lou carrèu barrè fin d’espargna d’aucidènt e de mau-voulènci. Vuei, soun ramplaça pèr de cordo negro. Es lis ancian minaire bountous que vouguèron sauva ço qu’èro esta sa vido e mantenguèron fin que lou gouvèr classèsse tout acò mounumen istouri, vuei souto la respounsableta de dous ajoun dóu patrimòni saberu dóu mestié e d’istòri.

Tout à l’entour d’aquéu pue, poudèn vesita li « receto », un pau coume li « receto dis impost », èro l’endré mounte « recebien » lou carboun dins si vagounet e lou persounau que davalavo o remountavo dins sa gàbi. Rèsto tambèn lis ataié especialisa ounte radoubavon tout ço qu’èro utilisa sus lou carrèu Ricard.

Aquéu noum de Ricard vendrié d’un di foundatour, un armatour marsihés.

Aquel Oustau dóu Minaire, douno uno idèio di mai coumplèto sus lis istalacioun de surfàci di carbouniero cevenolo. Coume à Greasco, se pòu plus davala dins lou pue bord qu’an rampli emé tóuti li galarié pèr que lou sòu s’afoundrèsse pas e lou pue pèr empacha lou metane de sourti. I’a qu’à la mino escolo d’Alès que se pòu vèire vertadieramen lou dedins d’uno mino e de si galarié. Mai es uno mino escolo e i’a pas de davala. Me rappelle pamens d’uno mino en Walounìo qu’avian davala dins lou founs. Impressiounant.

Ço qu’ai trouba de bèn simpati en rintrant, en mai di panèu esplicatiéu e dóu filme testimòni, es de panèu en óumenage au « felibre Mathieu Lacroix » qu’èro fiéu de La Grand-Coumbo e escriguè en cevenòu. Mai acò’s uno autro istòri. N’en parlaren un cop mai.

Dins tout, La Grand Coumbo vau lou courre tant pèr soun Oustau dóu Minaire que pèr l’Oustau di mestié ancian, tóuti dous recampa sus lou meme parcage…



Peireto Berengier



Maison du Mineur, Tel. 04 66 34 28 93
maisondumineur@wanadoo.fr

.

Aucun commentaire: