samedi 8 septembre 2012

Rousselino Martano : JAN L’AN PRES De l’abat Favre

.



JAN-L’AN-PRES
De l’abat Favre


Curious noum pèr un persounage de rouman, qu’es bèn d’un rouman que s’agis eici, e que se passo en terro cevenolo.

Ive Gourgaud s’es apiela sus li dos versioun manuscricho couneigudo (vers 1756 e 1765) pèr establi un nouvèu tèste aparaire de touto la richesso de l’estile e de la lengo de Favre. L’obro presentado eici es dounc mai longo, que reünis en un soulet tèste literàri quàsi tóuti li ressourço de lengo e d’espressioun revelado pèr li dos versioun de l’Histoîra dé Jean l’an prés. De mai, a revist la grafìo « selon la claire discipline mistralienne » e a divisa lou rouman en quinge chapitre pèr la clarta de la leituro.

Jan-l’an-pres es counsidera coume lou proumié rouman di letro d’Oc – qu’avans aquelo dato tóuti li publicacioun èron en vers – , e lou cap-d’obro de l’abat Favre. Cap-d’obro pèr soun estile viéu, precis dins la chausido dóu voucabulàri, la quantita, la qualita e l’esperit di coumparesoun, dis image ; l’óusservacioun justo e sensiblo dóu coumpourtamen di persounage, basto uno istòri qu’un cop sa leituro coumençado se pòu qu’ana jusqu’à sa fin. Emé de cacalas garanti à chasco pajo ! E Jan-l’an-pres se devino èstre lou narraire d’aquéu rouman picaresc.

La bono avanturo ! o gué, la bono avanturo ! éu canto à se desgargamela tre la debuto dóu recit. La resoun d’uno talo joio ? Es que vèn d’enterra sa femo !

Lou toun es douna e aquelo intrado en matèri pòu qu’encita à persegui la leituro sènso faire d’alòngui. E sian pas deçaupu. Es un pichot tresor d’umour, d’inteligènci, ounte s’apren coume la maire dóu Jan recouneissié soun calignaire demié tóuti lis autre, un mejan gaire coumun…Vous laisse descurbi coume sa grand i’aprenié à se mouca dins lou grand mounde e coume se falié coumpourta emé li damo dóu pessu !

Mai d’acò, Jan aguè pas de se n’en servi. Li souléti leiçoun que ié faguèron mestié fuguèron aquéli qu’aprenguè de sa vido dins la campagno : coume traire de pèiro, querre de nisado, cassa de lèbre, e tóuti li talènt de païsan pèr « counouisse ounte soun lous muscats d’un tèl, las figos d’uno tèlo, las pèchos, las aubèrjos, lous aubricots de l’un e de l’autre, e surtout de saupre las ouros ounte poudèn ana faire la tartalasso per lous mases. »


E tout aquéu bèu talènt d’aqui lou menara, après mant ùnis aventuro, à espousa « la pus mandiano e la pus orro creaturo que li ajèsso sus la tèrro, dins la mar, amai belèu dins lous Anfers, l’ensegno de la mort das ases, uno bèstio touto de guingois, panardo, guèrlo, de coulou d’esco, que tout ome fugissié coumo un michant rencontre […] » e, en mai d’acò, « se trouvèt grosso save pas de quau, car exceptat que Satan ajèsso fa lou cop, crese pas qu’un voulur coundanat à la rouo ajèsso agut l’audaço de s’en delivra emb’aquelo coundicioun. »

Vaqui coume èro la proumeso de Jan. Se coumpren eisa que fuguè tant countènt de l’agué enterrado ! E dire qu’es un capelan qu’a escri tout acò !
Jan-l’an-pres, se saupra lou perqué d’aquel escais-noum, un pichot rouman pèr soun noumbre de pajo, mai un oubrage tras qu’interessant toucant la literaturo nostro, e majamen cevenolo, dóu siècle XVIII.

Un counsèu à la Segureta soucialo : faudrié que remboursèsse la croumpo d’aquéu libret, s’arrouinarié pas e farié au contro d’ecounoumìo que lou mounde aurien soun sadou de rire, qu’es bèn couneigu que lou rire es la santa.




Rousselino Martano

« Jan-l’an-pres (nouveau texte établi et présenté par Yves Gourgaud), de l’abbé Favre, de Sommières (1727-1783) » – Ed. Aigo Vivo 2012 – 56 p. en 21 x 15 cm. – 5 € (chèque au noum d’Yves Gourgaud, 56 avenue du 8 mai – 30520 Saint-Martin-de-Valgalgues)


.


Aucun commentaire: