mercredi 20 février 2013

Peireto Berengier : Ourquido, ourquido !

.
 
 
 
 

 
Ourquido, ourquido !




Nosto Prouvènço es lou paradis di touristo mai sabèn belèu pas proun qu’es tambèn lou paradis di naturalisto e en particulié dis ouquidisto.

Dins lou mounde i’a de mouloun d’ourquido diferènto e tambèn au nostre. De la Santo-Baumo au Verdoun, dis Aupiho à Ventour o au Luberoun cade endré mostro soun ourquido. Quand parlas de bioudiversita, aquesto planto en erbo vivaço n’es un moudèle grana.

L’ourquido es bono reproudutriço. Uno flour baio 50.000 grano. Quand pensas que i’a 30.000 meno d’ourquido (esclop de Vènus, vaniho, etc.) e 900 gènre diferènt, coumprenès que i’es eisa e veni de pertout. I’a toujour uno meno que s’entrais à l’endré despièi li ribo de mar fin qu’à 4.000 mètre d’auturo. Coume ié semblavo pas proun, l’ome farlabiquè 100.000 ibrido de mai… N’i’a que quàuquis-uno que se sufison souleto. Lis autro ié fau lis insèite pèr li fegounda (abiho, mousco, parpaioun guespo e fournigo). Pèr li miés atriva lis ourquido prenon la formo dis insèite que n’an besoun o bèn sèmblon de flour à neitar… Es uno bello engano que la bestiouleto ié troubara rèn de bon pèr elo. S’empegara soulamen de poulèn que lou pausara pièi sus d’àutris ourquido enganarello…

Rouland Martin

A-n-Avignoun, un ome apassiouna d’ourquido fai mirando. Ié counsacro sa retirado e travaio emé lou Museum d’Histoire Naturelle de Paris e la Soucieta Prouvençalo d’ourquidoufilìo. Cerco, comto, noto, classo tóuti lis ourquido de Prouvènço. Fai de charradisso, d’escourregudo pedagougico, de fotò, d’espousicioun e subre-tout publico d’oubrage meravihous. Ourganiso tambèn de viage d’estùdi en Franço e en Africo dóu Nord.

La cartougrafìo es quaucarèn de forço impourtant pèr la couneissènço de la naturo e de la floro. Autambèn fau establi d’enventàri foutougrafi e cartougrafi pèr miés counèisse l’estat dis abitat, sa counservacioun, li biais de reprouducioun e li menaço que peson sus nòstis ourquido. Emé lis àutri boutanisto bountous, cercon lis espèci raro, aparado, menaçado o en grand dangié.

Mancon pas d’obro qu’en Prouvènço avèn dins li 200 meno d’ourquido. Despièi 1980 an reculi 150.000 enfourmacioun. Es coume acò qu’an nouta 185 estacioun d’espèci d’ourquido : 65 rèn que dins lou Luberoun e 58 dins Ventour ; la Mountagneto e lis Aupiho comton 41 espèci diferènto, mai n’i’a de pertout au nostre.

Li mai noumbrouso flourisson à la primo ; es pamens poussible de n’en vèire quàsi tout l’an. Coume avèn tóuti lis altitudo, de valoun souloumbrous, de pendis ensouleia, de colo seco e de terro argilouso eigassouso, avèn touto meno de flour poussiblo. Caduno trobo soun comte. E dire qu’acò duro despièi 130 milioun d’annado, emai sachèsson pas just e just l’ate de neissènço !

Lou bateja dis ourquido

Devon souvènt soun noum i parla regiounau e i biais poupulàri de li nouma. Si formo an douna d’idèio e soun souvènt batejado de noum de bèsti que ié fan pensa : abiho, mounino, coulobre, granouio, aucèu, mousco, aragno, etc. Tout acò, segur que dato d’avans Linné que meteguè d’ordre aqui dedins emé si noum latin. E vuei, pèr faire simple, avèn en meme tèms li noum vulgàri, latin e regiounau… Coume acò lou Cypripedium calceolus es pèr lis un, » l’esclop de Vènus », pèr lis autre, « la pantouflo de la Vierge » ! Un mouloun de legèndo es estaca dins tóuti li regioun à-n-aquéli flour que calon pas de nous espanta.

En Prouvènço fasèn parié. L’Anacamptis palustris (ourquido de palun) ié disèn « Taverniero » (ourquido de l’auberguisto), l’Epipactis helleborine, « l’Erbo de la gouto », etc.

E fin finalo, poudèn n’agué à l’oustau, que soun pas tant dificilo que ço que dison.

 
 
Peireto Berengier



Bibliougrafìo : Roland martin, cartographe des orchidées par Claude Darras
 
 
 
 
 
.

Aucun commentaire: