mardi 30 novembre 2010

AU MAI MI SIGNI, AU MAI LAMPO - CONTE CIEUTADEN

.






AU MAI MI SIGNI, AU MAI LAMPO
CONTE CIEUTADEN



A la carriero de la Croto restavo uno vieio fremo que li disien Pin-Vert. Cresi ben que l'avien mes aquèu noum, perqué quand anavo faire de boues, au lué de prendre que de broundiho de boues mouart, trouvavo qu'èro pu lèu fa de prendre tout ce que li toumbavo davans, emai fuguesse, au besoun de boues de pin vert, qu'en aquèu cas coupavo en massacran leis aubre. De tout fasié boues la pauro vieio.

Ero un d’aquelei persounàgi legendàri coume s'en atrovo pui dins noueste païs, e que leis enfant suivon toujour per lei faire enraja, ce qu'àpré tout aquestei desiron. Es talamen ensin que Pin-Vert quand per asard passavo per carriero senso que leis enfant s'en avisesson l'anavo au davans en li dian:

- Bouenjour, pichoun, que fès?...
- Jugas un pau?...
- Alor mi dias ren vùi...
- Eto, sias ben brave, mei bouen.
- Pensas se leis enfant va si fasien dire dous còu.

Coumençavon à s’alarga, e vague de li creida en refrin: O Pin-Vert! o Pin-Vert! tant e mai. Alor Pin-Vert metié lei man sus la tèsto e li creidavo touti lei marridei resoun que sabié. Que tipe de Pin-Vert.


Mai arriben au fet : Un jour Pin-Vert va faire de boues dins la couelo. Fasié' n tems d’or, soulamen qu’au Levant l'avié' n pichoun niéu gros coumo lou poun que semblavo uno balounado de coutoun. Eiço va ben. Pin-Vert arribo à la couelo, e coumenço de faire fai de tout boues, coumo ero soun abitudo.

Vaqui que lou niéu gros coumo lou poun e que semblavo uno balounado de coutoun, s'avanço e s'espandisse tant e tant que devèn large coumo un iròu. Pin-Vert fasié toujour de boues. Lou niéu avançavo toujour e finissé per deveni tant gros e de memo formo que lou Bau Canaio.

Pin-Vert digué:
"Va bessai faire uno chavano, fau si despacha."
Mai dòu tems que ligavo soun fai, lou niéu vengué tant lèu e s'espandissé tant que si visiê plu de soulèu en lué. Pin-Vert cargo lou fai, quand subran ti parte un lamp dòu fué de Diéu, e lou tron peté tànt fouart que la vieio jité soun fai en si signant, e en l'ajustant un Jesu Maria que partié dòu couar.
Coumprenès une fremo souleto em'un tems ensin.

Pin, pan, zou! que fuso mai un autre lamp.

Pin-Vert si signo mai vite, mai avié pa feni que zou vaquito un autre uiau; vague lèu mai de si signa. Bon! dous, tres, quatre lamp còu sus còu. Pin-Vert si signavo pa proun vite per para cade lamp, tamben subran fenisse per dire: "Alor au mai mi signi au mai lampo. Eh ben, tè dins aquèu cas mi signi plu."

N'a meme que dien que per veire l'efèt countràri, ané jusqu'à dire de mau. Per iéu la cresi pa perqué finalamen Pin-Vert avié pòu. Vague coumo vague, dien que quand fagué plu lou signe de la crous fagué pa mai de lamp e de tron per acò. Es poussible.


Tout ce que saben es que despui à la Ciéuta, dins fouesso cas, quand lei cavo van de pire en pire, dien:
Au mai mi signi au mai lampo.


RIQUET DE LA TAULIERO

.

dimanche 28 novembre 2010

Nicola Dal Falco : Il formaggio e i vermi

.


mezze pere sdraiate
NdF - (2010)


Il formaggio e i vermi


Passata la guerra, nel Cinquanta, venne rifatto il tetto della villa. Durante i lavori, tutti si distraevano a guardare il cielo dal lungo occhio del primo piano. Vi salivano apposta. Erano diventati, come direbbe Vico, un po’ ciclopi. L’improvvisa profondità del cielo li lasciava perplessi. L’azzurro sembrava in grado di disfare lentamente la villa.
Cercando di mettere ordine, la padrona di casa, presa in mille incombenze, infilò una forma di taleggio nel cassetto del comò. Per qualche giorno, fece caldo, sembrò sul punto di piovere, tornò il sereno, si riannuvolò.
Il nuovo tetto era quasi pronto. Al posto dei coppi furono messe delle tegole piatte, d’importazione, che il vento poteva alzare solo con le unghie. Mentre veniva chiuso l’ultimo spiraglio, un odore pungente e strisciante invase le scale e il corridoio.
Era un miscuglio di vernice e di terra: un che di chimico per la violenza con cui aggrediva naso e gola e di definitivo per come appesantiva l’aria. Lanciando un grido, la signora ricordò tutto e corse al cassetto.
La forma squadrata di Taleggio si era sgonfiata, dividendosi in tre o quattro rivoli grassi. Faceva pensare al profilo della Spagna, saldata alla punta del Marocco e, attraverso un filo mobile, alle Baleari. Distretti e città erano indicati con macchie verdi e blu mentre una fitta lanugine copriva le parti in rilievo.
Lo stupore della signora si concentrava su quel ponte vivo, gettato tra la costa e l’arcipelago, più o meno all’altezza di Barcellona.
Erano vermi, lunghi, contorti, di un pallore quasi trasparente; sembravano tenersi per mano e guidarsi a vicenda verso un tocco distante di polpa.
Sarebbero finiti, immediatamente, sotto il rubinetto, se gli operari, scesi dal tetto, non avessero reclamato una fetta di quel mondo che si disfa dando alla luce i suoi figli. Presero, quindi, il cassetto e sedutisi intorno, cominciarono a pucciarci dentro il pane.

Nicola Dal Falco



.

vendredi 26 novembre 2010

oou moumen de la mouar - Cantique spirituel - 1804

.



Cantiques spirituels des missions imprimés (chez Jean Mossy, Canebière) par ordre de Mgr Jérôme-Marie Champion-de-Cicé, Archevêque d’Aix et d’Arles, à l’usage de son diocèse (en langue provençale) à Marseille, 1804.





0+0+0+0+0+0+0


Sentimen d’uno Amo moundéno,
oou moumen de la mouar




Cruello mouar ! cacho-mi teis hourrours ;
Mi foou mouri oou printem dé mei jour ;
A toun aspect moun amo es agitado ;
Perdi l’esprit, sabi plus ounte sieou :
Perdi lou sen, ô terriblo pensado !
Mi foou mouri, siéu touto espouvantado ;
Mi foou mouri, et qu’ay fa per moun Dieou ?
Din lei plési ay passa tout moun tem ;
Per moun salu, qu’es qu’ay fa ? encaro ren :
Ay tout eima, lei festin et la danso,
Lou jué, lei trin ; hélas ! qué li fasieou ?
En tou, par-tou vouliou la préféranço :
Mi foou mouri, qu’auray per assuranço ?
Mi foou mouri et qu’ay fa per moun Dieou ?
N’éri qu’orgueil, qué chair, qué vanita ;
Emé moun Dieou sans cesso ay disputa :
Mi prévénié, régitavi sa graci ;
Voulié moun couar, eh ! n’éro-ti pas sieou ?
Ay ben vougu ma perte et ma disgraci :
Mi foou mouri, et ben leou foou qué passi ;
Mi foou mouri, et qu’ay fa per moun Dieou ?
Ay de moun Dieou irrita lou courroux,
Poudieou l’eyma, soun joug ero ben doux ;
Ay prefera l’amour dei creaturo ;
Fatal amour ! qué malur es lou mieou !
Ay recerca lou moundé et sei paruro ;
Mi foou mouri, après tant de souilluro ;
Mi foou mouri, et qu’ay fa per moun Dieou ?
Foou dounc mouri, e mouri per toujour,
Foou qué ti quitti, objet de meis errour !
T’ay troou eyma, tu fasiés mei délici ;
Vesi, troou tard, qu’émé tu mi perdieou :
Benleou, bessay, tu faras moun supplici,
Mi foou mouri, et qu’ay fa per moun Dieou ?
Ô vous, moun Dieou ! témoin de mei regrets,
Punirez-ti mei crimes, mei forfaits ?
Sé mi jugeas selon vouestro justici,
Perdi lou Ciel…may vous sias mouar per yeou ;
Rendez pas van un tan beou sacrifici :
Mi foou mouri, senti qué m’afféblissi ;
Voueli mouri, per satisfayre à Dieou.
Beou Ciel, beou Ciel, séjour dei benhuroux,
Trôné d’un Dieou qu’es mouar sur uno Croux !
Régittez pas uno amo rachétado ;
Et qu’a cousta lou Sang lou plus précieou :
Beou Paradis, ô demouero enchantado !
Mi foou mouri, moun houro es arribado ;
Voueli mouri, per joui de moun Dieou.



0+0+0+0+0+0+0


Remarco :

- l’Archevèque dóu dioucèsi de z-Ais e Arle douno soun imprimaturpèr de tèste escri en parla de Marsiho
- l’amo « moundéno » en perdicien es bèn segur la d’uno fremo (v.6)
- relevan fouaço francihoutisme, de fes pèr facilita emé la rimo (paruro, souilluro)
- aquéu recuei destina avans tout au pople que crebo misèri en 1804, li douno pèr eisèmple uno amo perdudo de la n-auto soucieta, ce que pòu que lou counsoula de n’en pas faire partido.

.

jeudi 25 novembre 2010

Norbert Paganelli : Boci marina

.





Boci marina



« Di u mari a voci alluntanata canta »
Max Rouquette


Una boci alluntanata è linda canta è ricanta
Veni da quì passa da culandi
Franchendu sarri piaghji è fiuma
Viaghja senza riposu
Calchi volti gattiva è calchi volti nò

Sarà boci muntagnola
Sta candedda di petra dura
Pinsètivi hè a boci marina
Di l’onda senza fondu
Quidda chì strupieghja è chì scranfieghja
Brusgiendu senza sapè

L’avìani vulsuta incatinata
Èccula schiaffitendu
Com’è una làcrima nantu à un visu di donna

Un’ altru mari senza cunfina


0+0+0+0+0+0+0




0+0+0+0+0+0+0


Voix de la mer



« De la mer chante la voix lointaine »
Max Rouquette




Une voix lointaine et pure n’en finit pas de chanter
Elle vient ici elle va là-bas
Franchissant crêtes plaines et fleuves
Elle court sans répit
Parfois méchante et parfois non

Elle est peut-être la voix des montagnes
Cette pépite de pierre dure
Mais non elle c’est voix de la mer
De cette eau sans fond
Celle qui blesse et qui griffe
Et brûle sans le savoir

On l’avait voulue prisonnière
La voici qui gifle
Comme une larme sur une joue de femme

Une autre mer sans limite


.

mercredi 24 novembre 2010

Charloun Rieu : L’ÓULIVARELLO

.



L’ÓULIVARELLO


(Sur un air de : Délicieuse Créature)





De-long di colo dis Aupiho
Quand toumbon flour lis argelas
E que lou vènt s’escarrabiho,
La chato alor laisso soun mas
Pèr ana dins lis óuliveto,
Blanchido enca de pouverin ;
Touto galoio e bèn braveto,
Pèr óuliva se bouto en trin.

Coume èro bello
L’óulivarello
Quihado sus soun cavalet !
Sa bello tèsto
E sa man lèsto
Bravon lou vènt emai la fre.

Au cavalet mounto e davalo
‘Mé soun panié renja de nòu :
Lou cacalucho de verdalo
Qu’en s’emplissènt dirias que plòu
Di baisso touti penjouleto,
Clafido d’aqué fru madur,
La chato dis sa cansouneto
Que mounto eilamount vers l’azur.



Tout en countuniant sa batudo
Fai atencioun en ço que fai ;
En óulivant es pa ‘smougudo,
Vòu faire ounour à soun travai,
En culissènt la pichoulino
Vo d’aquéli pèr lou moulin ;
Di becaru l’óulivo fino,
N’en vai empli soun gourbelin.

Mai lis óulivo berrugueto,
Tambèn aquéli di petous,
Noun soun pèr empli la caieto
Pèr-ço-que fan un òli dous.
S’envai cueie de redounalo,
Quand lou soulèu a davala ;
Dis aut bouissoun bèn à la calo,
Li trio pèr li pas mescla.

Pièi la journado estènt finido,
Vitamen vai à soun maset ;
Afranquis vau emai roumpido,
Sènso se plagne dóu biset.
Au mas, si gènt que se languisson
Soun asseta sus lou lindau ;
En la vesènt se rejouïsson,
Tout es countènt dintre l’oustau.

Coume èro bello
L’óulivarello
Quihado sus soun cavalet !
Sa bello tèsto
E sa man lesto
Bravon lou vènt emai la fre.





.

lundi 22 novembre 2010

Clovis Hugues : A Vitour Gelu - 1906

.




1 - Gelu, i’a deja cènt annado,
Emé sei flour dins lei bèu mes
Que, sus ta bouco, l’alenado
Venguè pèr la proumiero fes;
Cènt an, que souto lei parpello
Tei dous uei, buvèire d’estello,
S’esbrihaudèron d’un trelus
E que la maire benesido
Ausiguè douçamen la vido
Canteja dins toun pitre nus.

2 - Mai que t’enchau lou tèms que passo
Nous matrassant l’amo e la car?
Siés inmourtau coumo la raço,
Lou vènt, la mountagno e la mar!
Tei cansoun de bèu pantaiaire
Vouelastrejant de tout caire
Dins lou soulèu e dins l’uiau,
Tant que blanquejaran lei velo
Sus l’aigo bluio e clarinello,
Tant que boufara lou mistrau.

3 - Ço qu’empachara ta memòri
De toumba, moucèu pèr moucèu
Ço que ti courouno de glòri
D’an e d’an souto lou grand cèu
Es d’agué bressoula teis alo
Dins l’èr de la terro natalo,
Sènso agué l’esfrai de la mort,
Sèmpre au mitan de la lumiero,
Coumo lei passeroun sus l’iero,
Coumo lei gabian dins lou port.


4 - E tambèn d’agué pèr Marsiho,
Ardènt, galoi e pietadous,
Cueihi coumo ‘no grando aleto
Lou mèu de tóutei nòuestei flous,
D’agué dins leis envanc de l’ouro,
Celebra ço que ris vo plouro
Dins la naturo e la ciéuta
E, maugrat darboun e coulobro,
D’agué basti touto toun obro
Emé de troué d’umanita.

5 - Es surtout quand l’or voula briho
Ei det ferouge dei gusas
D’agué canta pèr la pauriho
Lou vin, lou soulèu e la pas,
D’agué tout de long de la draio
Emé lou pople que travaio
Parteja lou pan de l’amour
E d’agué, dins la bello voio,
Vueja quàuquei gouto de joio
Sus lei labro de la Doulour.

6 - Poudiés, o Gelu, bèu troubaire,
Coumo tant d’autre, mespresa
La santo lengo de ta maire,
La cansoun que t’avié bressa,
La siavo musico latino,
Puro coumo l’aubo divino,
Coumo l’eternalo bèuta
E que sèmblo, souto la fuèio
Lou brut d’uno pichouno plueio
Facho de perlo e de clarta.


7 - Lou front aut, la man sus leis anco,
Lou gardères lou parla dous,
Coumo lou nis gardo la branco,
Coumo un Bretoun gardo sa crous,
Coumo la cimo inmaculado
Gardo apèr-amount, luen dei piado,
La blanco nèu en plen estiéu,
Coumo l’astre gardo sa flamo,
Lou pescadou sa boueno ramo,
Lou pastre corso soun fusiéu.

8 - Poudiés, coumo tant d’autre encaro,
Ana de tei det ufanous,
Faire vounvouna la guitaro
Dins lei saloun, pèr leis urous,
Parpaiouna davans lei damo
Li coutiga lou pitre, l’amo,
Emé l’alo dei madrigau
E souto la couelo sacrado
Li trena, coumo pèr de fado,
De vilanello à faire gau?

9 - Aimères miés, valènt cantaire,
L’esquino drecho e leis uei clar,
Viéure la vido de tei fraire,
Davans la bèuta de la mar,
Escouta sus sei bouco sano
Lou poulit brut de joio umano
Qu’en i vouelant fasié toun noum,
Estre libre, sauta lei cledo
E l’estiéu, souto la pinedo,
Aussa toun vèire au cabanoun.


10 - De la Majour eis Eigalado,
De Sant-Jan à Sant-Barnabè
Ta grando plumo ensoulihado
Agué tout Marsiho à soun bè,
Lou pople emé la poupulaço,
Lou nèrvi que fai sa radasso,
Lou peissounié suto soun banc,
Lou pescadou, crestian candide,
E souto sei boutèu soulide,
Lei Tur coueifa de soun turban.

11 - Emé la bounta sus ta faço,
Sèns t’enfebra pèr lou Lausié
Cantères touto ta vidasso,
Dintre tèms que l’aubo risié;
Diguères lei gus, leis arlèri
Leis endiabla que fan l’empèri,
Lei sènso-pan, lei mau luna;
E ta lengo tant forto e claro
Quand lou fouguè, dins la bagarro
Tambèn la faguères trouna.

12 - Es pèr acò, Gelu, bèu rèire,
Que sus toun aima pedestau,
Lou pople es revengu ti vèire,
Dins toun triounfle centenau,
Que t’adusèn de margarido,
Que ti cantant, l’amo ravido,
E que lou vènt cantant peréu,
Ti fa, dóu Vièi Port ei calanco,
Saluda pèr lei velo blanco,
Suto la mar e dins lou cèu.






(Le Petit Provençal -
doù 9 d’óutobre de 1906)



Embrun, lou 1é d’avoust de 1906, pèr li 100 an de la neissènço de Vitour Gelu





.

dimanche 21 novembre 2010

Norbert Paganelli : Proverbe indien - traduit en Corse

.



Ascolta ghjà !
Osinὸ a to lingua t’accioncarà .

Pruverbu indianu


À quiddu senza mani
Li darè u to bracciu
A quidda senza lingua
Imprestarè a to bocca
À u senza locu aprarè a to porta

T’hà milli mani quiddu chì fughji
È milli lingui quidda chì stà zitta

Tutti st’ aghjenti sfurtunati
In casa toia ùn poni tena ma
Ciò chè tu faci par l’unu à faci par tutti

È ancu par l’aceddu incatinatu
Quand’iddu vulìa cantà chjaru è campà fora


0+0+0+0+0+0+0


Ce que je peux dire

Ecoute !
Sinon ta langue te rendra sourd.

Proverbe indien


À celui qui n’a pas de main
Tu donneras le bras
À qui n’a pas de voix
Tu prêteras la bouche
Au vagabond tu ouvriras la porte

Il a mille mains celui qui fuit
Et mille voix celle qui se tait

Tout ce monde infortuné
Ne peut tenir chez toi mais
Ce que tu fais pour l’un tu le fais pour tous

Et même pour l’oiseau prisonnier
Lui qui voulait chanter librement et vivre dehors




.

samedi 20 novembre 2010

Alan Broc : Un breton parle des langues de France à Obama !

.



Acò'i la revïsto Brud Nevez que véni de recebre que n'en parlo.

Chau dïre qu'aquel Bretou es particulier.

Se souno Goulhan ar Breuzeg. Es nascut à Boston d'un paire bretou e d'uno maire americano. Li parlèrou bretou e anglés à l'oustau.

"Pa vez bihan an nen ne zoñj ket en traou-ze! Normal e oa"

Quand es pichou, l'ome penso pas à-n-acò, acò èro nourmau. (Respounso à la questiou: Acò vous pareissio pas estranh de parla una lengo que digu de l'entour parlabo pas ?)

En vertat, i avio soun paire que li parlabo bretou, amm' un ouncle que mesclabo lou bretou ammé l'anglés. Per exemple:

"C'hwi zo eur gwir chatter-box" (Ès un crane parpand)

"Roit ar paper-mañ din, please" (Beilat-me 'quel papier, please)


La famìlio tournabo en Bretanho cado dous estieus. Un cop boutèrou l'efont dinc una coulounio de vacanço bretouno ourganisado per "An Oaled" (Lou fougau). Lis àutris efonts se parlabou francés entre guéssi, e parlabou bretou is adultes sounque. Mas quand s'entrachèrou que lou pichou Goulhan lis entendio pas en francés, fouguèrou be fourçats de li parla bretou.

A l'atge adulte, geinat d'èsse "d'ourigino franceso" e vïst coumo d'ourigino franceso per lis àutris Americôs sèns parla la lengo, faguè d'estùdis de francés, talomen que devenguè proufessour de francés en coulégi, ount' aguè coumo escoulano Malia Obama.

Cò's atau que rescountrè d'en primier Michelle Obama, qu'eimo plô lou francés e que vòu o tout cost que sei filhos lou sàpiou parla.

Li damandè: d'ounde ve vouste noum ?

Guel deguè be esplica qu'èro un noum bretou e que lei "lengos pichounos aviou pas cap d'estatut en Franço".

Chau crèire qu'aquelo questiou interessè la famìlio presidencialo puèi que quand Goulhan ar Breuzeg rescountrè Obama, aquel d'aqui lou tournè questiouna soubre lou bretou e li dïguè:

"Nex time I meet President Sarkozy, I shall tell him about it".


Coumo se dïs: lei necessitats del coumèrci empachou pas de parla di drèits de l'ome.




.

jeudi 18 novembre 2010

Clovis Hugues : A Flourian

.



JP Claris de Florian : une bibliographie < == en cliquant sur ce lien !





A Flourian

Flourian, o grand fablejaire
Que legissiés lou cor uman,
Venèn, t’adusèn de tout caire
De flour, de flour à pléni man,
Perqué voulèn te faire fèsto,
Perqué voulèn subre ta tèsto,
Amistous, galoi, sounjarèu,
Faire giscla dintre la terro,
Liuen di bataio e di coulèro,
Un bon pichot rai de soulèu!

Aurian pouscu, davans l’Istòri
Qu’escriéu li siècle emé soun det,
Espincha dardaia la glòri
D’aquéli que soun au poudé:
Mai nàutri sian li pantaiaire,
E coume li lausié, pecaire!
Fan pas veni li parpaioun,
Preferan, santo ribambello,
Is esclapaire de cervello,
Aquéli que fan de cansoun!

Mounte soun li cerco-batèsto,
Aro qu’a boufa lou mistrau?
Quau li benesis? Que n’en rèsto,
Quand soun aclapa dins lou trau?
Espaventouso meraviho!
L’abiho, la pichouno abiho
Que vounvounejo dins lou vènt,
Emé si lóugiéris aleto
Fai mai de brut touto souleto
Que tóuti li Cesar ensèn!

I’a que la Bèuta que demoro:
Ounour à l’eterno Bèuta!
Quau dounc poudra jita deforo
Dóu pople e de l’umanita
Aquéu que, dins la pèiro blanco,
Aura fa trampela lis anco
De Galatèio e de Venus
Aquéu que, pèr canta soun brinde
Aura fa, davans lou cèu linde,
Flameja soun pantai tout nus?



L’annado, sorre de l’annado,
Sauclo li palais e li mas;
Emé sa goulo entenebrado
L’Oucean manjo li roucas;
L’ome fai que passa, rèn duro;
Tout desparèis dins la naturo,
Lou nis, l’auceloun, l’aubre verd,
E pamens, o Camardo palo,
L’Eternita duerbe sis alo
Davans la glòri d’un bèu vers!

Ei pèr acò que, dins la vido
Ounte chascun fai ço que vòu,
S’enanan, l’amo trefoulido
Pèr la cansoun di roussignòu;
Ei pèr acò qu’aman li bello,
Ei pèr acò qu’à toun Estello,
A toun Nemourin, bèu pastour,
Adusèn, emé li courouno,
Vincenet, fòu de sa chatouno,
Mirèio, que more d’amour.

Ei nàutri que sian li troubaire,
Li galoi cercaire de nis,
Li felibre, li calignaire
De tout co que vounvouno e ris;
Ei nàutri que, dins l’empirèio,
Cacaluchan nòsti gourbèio
Emé li garbo de clarta,
E n’avèn pèr uno journado
D’uno vióuleto regardado,
Dóu murmur di riéu escouta!

Dóu founs di mas e di cabano,
Sian vengu planta dins Paris
La vièio bandiero pacano
Ounte la liberta flouris:
Es largo, es grando, es sèmpre bello!
L’an festounado emé d’estello,
L’an trenado emé de soulèu,
E pèr bèn te la faire vèire,
O Flourian, noste bon rèire,
La desplegan sus toun toumbèu.

Te pourtan, nautre, la jouvènço,
Sus l’esquino, dins nòsti bras,
Mistrau, l’Oumèro de Prouvènco
Noste Vergèli, Fèlis Gras...
Te menan touto la famiho:
Aubanèu, Wyse, Roumaniho,
E te cantan, souto lou cèu
Dins nosto lengo prouvençalo
Facho emé d’alo de cigalo,
Emé de franjo de drapèu!

Pièi, quand auren sus ta memòri
Sus ta siavo inmourtalita,
Proun canteja li cant de glòri
Pèr la Franço e pèr la Bèuta,
Escoutaren, de-vers ta toumbo,

Ounte, ai las! chasco annado toumbo
Uno plumo de noste nis,
Lou darrié brut de nòsti rimo
Dins la fraternita sublimo
De la Prouvènço e de Paris!


Paris, 22 de mai de 1882

.

mercredi 17 novembre 2010

Norbert Paganelli : Dà è piddà - Donner et prendre

.



Dà è piddà

« Dittemi s’è l’avvena chè vo m’imprumittiti ci faci di di più libari, è vi diciaraghju s’eddu mi cunveni. »
Marceddu Jureczek



Detimi a libarta d’essa sta goccia d’acqua
Cusi minori mi basta tantu è più
Una goccia una sola è micca dui chì facini troppu

Chì
Ùn vi pari micca abbastanza una goccia

Pinseti puri ciὸ chè vo vuleti
A libartà in una goccia vulsuta
Cunnosci anch’idda a briachina di i spazii maestosi
Cunnosci l’arcubalenu è a via stiddata
Cunnosci tuttu ciò ch’idda po cunnoscia
Di a goccia
Induva u nosciu mondu s’annega
Senza mai sapella

Eppò ùn a mi deti micca sta libartà
Da par mè a piddaraghju






0+0+0+0+0+0+0


Donner et prendre

«Dites-moi si l’avenir que vous me promettez nous fait plus libres, et je vous dirai s’il me convient»
Marceddu Jureczek


Donnez- moi la liberté d’être cette goutte d’eau
Elle est minuscule mais elle me suffit amplement
Une goutte une seul car deux seraient déjà trop

Quoi
Vous pensez qu’une seule goutte ne suffit pas

Pensez ce que vous voulez
La liberté dans une goutte choisie
Connaît elle aussi l’ivresse des espaces majestueux
Elle connaît l’arc en ciel et la voie lactée
Elle connaît tout ce qu’elle peut connaître
De la goutte
Où notre univers se noie
Sans le savoir vraiment

Et puis inutile de me la donner cette liberté
Je la prendrai moi-même



.

mardi 16 novembre 2010

Alan Broc : a propos de l'hymne officiel de l'Aragon ...

.





I o uno campanho que s'es doubèrto en Aragoun per remplaça l'imne ouficiau de l'Aragoun (qu'es brave e parlo de la prouvìncio) per lou "Canto a la Libertad" de Jose Antonio Labordeta.

Cò'i vertat que la chansou noumo pas l'Aragoun mas li gents s'i recouneissou.

" Faren lou chamï d'uno soulo traito
en unissent nousto espallos
per atau releva
li qu' abans nàutri toumbèrou
en cridant "lhibertat" ".


Vaqui las paraulos del "Canto a la Libertad":




CANTO A LA LIBERTAD
-
José Antonio Labordeta

Habrá un día
en que todos
al levantar la vista,
veremos una tierra
que ponga libertad.

Hermano, aquí mi mano,
será tuya mi frente,
y tu gesto de siempre
caerá sin levantar
huracanes de miedo
ante la libertad.


Haremos el camino
en un mismo trazado,
uniendo nuestros hombros
para así levantar
a aquellos que cayeron
gritando libertad.


Habrá un día
en que todos
al levantar la vista,
veremos una tierra
que ponga libertad.


Sonarán las campanas
desde los campanarios,
y los campos desiertos
volverán a granar
unas espigas altas
dispuestas para el pan.


Para un pan que en los siglos
nunca fue repartido
entre todos aquellos
que hicieron lo posible
por empujar la historia
hacia la libertad.


Habrá un día
en que todos
al levantar la vista,
veremos una tierra
que ponga libertad.


También será posible
que esa hermosa mañana
ni tú, ni yo, ni el otro
la lleguemos a ver;
pero habrá que empujarla
para que pueda ser.


Que sea como un viento
que arranque los matojos
surgiendo la verdad,
y limpie los caminos
de siglos de destrozos
contra la libertad.


Habrá un día
en que todos
al levantar la vista,
veremos una tierra
que ponga libert


Vaqui la musico: (cliqua aqui)



Per oubjectivitat vaqui l'imne ouficiau de l'Aragoun: (cliqua aqui)

e sas paraulos:

Nos ha llevado el tiempo al confín de los sueños.
Un nuevo día tiende sus alas desde el sol.
Oh tambores del cierzo, descorred ya las nubes,
y a las cumbres ascienda la voz.

El paso de los siglos trazó su destino
que llama a la justicia y a la libertad.
Germinarán los campos, abiertos a sus cielos,
con la verde espiga, los racimos de oro
y el inmarchitable olivo de la paz.

¡Luz de Aragón, torre al viento, campana de soledad!
¡Que tu afán propague, río sin frontera, tu razón, tu verdad!
Vencedor de tanto olvido, memoria de eternidad,
pueblo del tamaño de hombres y mujeres, ¡Aragón, vivirás!

Resplandece el tiempo;
llega ya la edad,
para que la piedra
sea manantial,
de enlazar nuestras vidas
y entonar las voces.

Desde las blancas cimas donde duerme la nieve
hasta los llanos rojos que mece el aire azul,
un claro cielo enciende, con la frente en el agua,
sus coronas radiantes de luz.

Abramos las ventanas, que cante la noche,
y al ritmo de la vida, en rueda de amor,
se estrecharán las almas, cogidas de la aurora.
Brille la esperanza, se abran los caminos
en la tierra grave como un corazón.

¡Luz de Aragón, torre al viento, campana de soledad!
¡Que tu afán propague, río sin frontera, tu razón, tu verdad!
Vencedor de tanto olvido, memoria de eternidad,
pueblo del tamaño de hombres y mujeres, ¡Aragón, vivirás!

¡Tierra abierta, pueblo grande, Aragón!
¡Patria mía, patria mía, Aragón!



AB,
2010



.

dimanche 14 novembre 2010

Nicola dal Falco : Pantano

.


dinnanzi al tempio 4
NdF - (2010)

0+0+0


Pantano


Da tre giorni divido l'acqua, scurendo le buche screpolate degli ulivi.
Siamo anche noi a Pantano (dieci chilometri in linea d'aria) sotto la protezione di Apollo, sotto l'immenso architrave del tempio.

Da Città della Pieve, il monte Cetona si guarda come un calendario.
È un monte dai fianchi larghi, che sale lentamente, senza impennate su entrambi i lati; disegnato come un arcobaleno, un seno in mezzo al mare, una arco teso. Quando al tramonto il sole gli scivola dietro trasformandolo in una montagna di lava nera, aspetti di scorgere sul crinale tre profili aguzzi che vanno su per la via più breve, sempre in linea retta.

Tre etruschi avvolti in un corto mantello, a gambe nude, con la testa protetta da un cappello a punta e il bastone in mano.
I lacci dei sandali sono d'argento e le suole d'oro non lasciano impronte.
Immobili e in silenzio, i contadini li guardano passare.
Maestri di verità, di morte e resurrezione, l'orecchio alla terra, al rumore del mondo e l'occhio al cielo, specchio del tempo.


NdF - XI - 2010

.

vendredi 12 novembre 2010

Yves Gourgaud : Albert Boudon, poète vellave


.



Albert Boudon, poète vellave

Grâce aux efforts, en Velay, de l’Association des Amis d’Albert Boudon dit Boudon-Lashermes (1882-1967) et de l’Escolo velaienco Pèire Cardenal, la vie et l’oeuvre du plus grand écrivain vellave sont maintenant bien connues. Parmi les dernières publications, citons l’édition bilingue de sa monumentale épopée en vers : Licenciouso, écrite tout en provençal mistralien (2000) et une minutieuse bio-bibliographie (2005, 247 pages). L’aspect le moins étudié de son oeuvre reste sa production en vellave, car il n’a lui-même jamais réuni les nombreux poèmes qu’il écrivit et dispersa dans des revues locales. Certes, nous avons bien édité un livret contenant des textes écrits et édités (à la machine à alcool !) dans les tranchées entre 1915 et 1918, mais il reste à découvrir les « poèmes de la paix ». Et pour mieux saisir la personnalité attachante de Boudon, quoi de mieux que ce poème écrit en l’honneur de... sa poubelle ??!! C’est un des chefs-d’oeuvre incontestés de l’humour vellave. La graphie d’origine a été scrupuleusement respectée.




MA POUBELLO

Coume estampave aièr, per ma Crounico,
En moun oustau plen de reculimen,
Quaucun sounè la campaneto antico
Qu’es lou plus béu jouiéu dóu bastimen.
Mi lougatàri, en chalot dei fin-fège,
Ei grand coumplet sautèron dins la cour...
A ! Segnour Diéu ! qun resplendènt courtège
Se boulegavo en ma charreiro en flour !

Moussu lou Maire emé soun secretàri,
Soun arpentaire e soun grand toumbarèu ;
Pièi lous agènts, à mino tutelàri,
Chascun tant gènt, chascun tant agradiéu !

Nous adusien uno crano poubello,
En resplandour lusènto de béuta...
Hoi ! mous enfants ! qu’èro poulido e bello,
Esbléugissènto e lisqueto à crouca !

Tout à l’entour, ei lindau de la porto,
L’oustau entié badavo, estavousi :
Avien jamai rèn vist d’aquesto sorto,
E sabien pas de qué poudiò servi !

Desbadarnant la bouëto sèns vergougno,
L’uno faguè : « Co’s proupret e gentoun !
Es bèn, verai ! ‘no drolo de besougno !
Co’ei pèr sarra counfituro e tourtoun ! »

Mai vitamen l’autro diguè : « Ma mìo,
Pèr ié bouta de poumpo e de pastèu,
I’aurien pas mes tant gentouno maniho :
Co’s un cartoun pèr pourta soun chapèu ! »

La Filoumèno, en requihant sa taio,
Venguè : « L’an fa nègre de tout cousta,
E lou patroun, qu’à soun journau trabaio,
Lou vòu rempli d’encro pèr estampa ! »

Mai l’Angeliso, uno qu’a tèsto chaudo,
Embé l’engèn, pourta d’un pas gaiard,
Faguè lou tour de l’ort, disènt : « Foutraudo !
Moussu Boudoun vòu repassa la mar ;

Vòu faire encaro un crane e long vouiage ;
Aquei saquet que vesès dins ma mo,
Ié vai bouta tout soun petiot bagage :
Co’ei sa valiso, e vai parti demò ! »


N.B. Au vers 5, « mi » es un provençalisme incontestable : en Velay on dit « mous ». On trouverait d’autres provençalismes comme « tutelàri » ou « ié » : l’écrivain félibre Boudon empruntait sans aucun complexe à la grande langue littéraire de Mistral les mots ou expressions qu’il ne connaissait pas en vellave, ou qui lui semblaient simplement plus beaux en provençal. Rappelons que Mistral faisait de même avec d’autres parladures d’oc, et que c’est à ce prix (emprunts raisonnés aux dialectes/langues voisins) qu’une langue littéraire s’enrichit et se forge. Rappelons aussi que c’est la liberté absolue de tout écrivain que d’emprunter des mots ou des expressions..
.

Yves Gourgaud,
novembre 2010


.

mardi 2 novembre 2010

P. Berengier : Dous raconte marsihés (1845 e 1864)

.




Neissènço de la proso prouvençalo

S’es toujour di que Roumanille avié crea la proso prouvençalo. Vuei aprenen qu’avié de segur trouba l’idèio en legissènt un escrivan trop descouneigu, Bouillon-Landais.

D’efèt, aquéu Marsihés mandè un raconte dins soun dialèite, au journau “Lou Bouil-Abaisso ” (lou soulet tèste en proso de touto la couleicioun bord qu’aquéu journau publicavo pas que de vers), raconte d’un roumavage à Nosto-Damo-dis-Ange, entre Marsiho e Mimet. Uno proso di miés escantido, tant pèr lou biais de dire que pèr la drudesso de la lengo.

Lis edicioun Aigo-vivo avien deja publica aquéu tèste em’uno reviraduro en prouvençau mistralen (lengo e grafìo) d’Ive Gourgaud. Vuei, nous pourgisson tourna-mai aquéu tèste, mai dins la grafìo mistralenco, en gardant lou parla marsihés de l’autour. Apoundon peréu un autre tèste (asata dins lou meme biais), pareigu dins “Lou cassaire” e qu’a pèr titre “Lou trau dei masco”.

Bouillon-Landais, dóumage que siegue un pau trop óublida. Aguèsse segui li felibre e la reneissènço mistralenco, segur que sarié un autour presa. Sa lengo es drudo agradivo que noun-sai e fai meraviho dins li cous de prouvençau. Uno bono idèio dounc de lou tourna bouta à l’ounour dóu mounde!

P. Berengier


0+0+0+0+0+0+0


Dous raconte marsihés (1845 e 1864) : 40 pajo, 5 éurò, franco de port.
Chèque au noum d’Ive Gourgaud, 56 av. du 8 Mai, 30520 Saint-Martin de Valgalgues




.